De wereld na CLIP

CLIP, onderdeel van Stichting PRO, regelde tot eind 2019 namens de gezamenlijke uitgevers licenties voor (klein)gebruik van journalistieke inhoud uit vooral dagbladen. Omdat de inkomsten sterk terugliepen en CLIP werd gefinancierd uit een afdracht van 15% daarvan, dreigde de organisatie verlieslatend te worden. 

In 2019 is besloten CLIP op te heffen en bij voorkeur te vervangen door een organisatie die (ook) aan marktbewerking en opsporing van illegaal gebruik kan doen.Op weg naar de nieuwe organisatie is vanuit het oude bestuur van CLIP een ‘kopgroep’ gevormd door vertegenwoordigers van NRC, Mediahuis Nederland en DPG Media. 

De afgelopen 12 maanden is veel energie gestoken in het bedenken van een oplossing die alle uitgevers kan helpen. Al snel bleek dat in binnen- en buitenland op grote schaal commercieel gebruik wordt gemaakt van onze artikelen, zonder dat daarvoor de juiste afdrachten aan uitgevers worden gedaan. In veel gevallen wordt zelfs niets betaald, bijvoorbeeld omdat mediamonitoring organisaties (mmo’s) voor het gemak de stelling aannemen dat alles wat je gratis kunt vinden, ook gratis mag worden verzameld, opgeslagen, verwerkt en verkocht. Dit is een markt waarin miljoenen omgaan, maar waarvan de meeste uitgevers niet hun aandeel krijgen.

Gaandeweg kwam de kopgroep tot de conclusie dat mmo’s en andere zakelijke gebruikers gemakkelijker tot legaal gebruik kunnen worden verleid, als zij behalve een licentie op het gebruik ook de daadwerkelijke content (artikelen, pagina’s) kunnen ontvangen. Ooit hebben de uitgevers geprobeerd dat te faciliteren via Newz, maar dat is helaas mislukt, technisch en organisatorisch.

De gevonden oplossing
In een eerdere fase hebben twee bedrijven positief gereageerd op een inschrijving voor een alternatief voor CLIP, ANP en Profactys (onderdeel van Media Info Holding). Beide bedrijven boden een plan voor een centrale database van waaruit content kan worden uitgeleverd, met controle op het totale gebruik. Alle voor- en nadelen zijn tegen elkaar afgewogen. Daarbij is de keuze gemaakt, dat de beste mogelijkheden liggen in een bedrijf waarin de belangen van uitgevers sterk verankerd zijn; gecombineerd met techniek die zichzelf heeft bewezen en met mogelijkheden om alle uitgevers te faciliteren.

Dit resulteert erin, dat NRC (namens Mediahuis) en DPG Media hebben besloten samen met Media Info Holding een nieuwe onderneming te starten, ArtikelPro b.v. De drie partijen krijgen hierin elk een belang van 33,3 procent. De doelstelling luidt:ArtikelPro treedt in opdracht van uitgevers op als op als artikel- en dataleverancier voor bedrijven en organisaties die gebruik wensen te maken van content van die uitgevers. De onderneming faciliteert toegang tot een database met content van meerdere uitgevers, waarin artikelen in gestandaardiseerde formaten beschikbaar worden gemaakt. De levering kan rechtstreeks aan bedrijven of door tussenkomst van mediamonitoringbedrijven of pr- en communicatiebureaus geschieden. Waar nodig kunnen per uitgever licenties worden verstrekt voor intern gebruik van het geleverde product.

ArtikelPro staat open voor opdrachten van elke uitgever in de Nederlandse markt. De content wordt beschikbaar gesteld voor de zakelijke markt tegen voorwaarden en tarieven die met de individuele uitgever zijn afgesproken. ArtikelPro treedt in dit kader uitsluitend op als agent ten behoeve van de rechthebbenden. Met elke uitgever worden de afgesproken vergoedingen afgerekend op basis van het feitelijke gebruik van ieders content.

De reden dat is gekozen voor een deelneming tussen deze drie partijen is:

- Media Info Holding beheert, met dochteronderneming Profactys, al licenties en mandaten van een groot aantal (kleinere) uitgevers en beschikt over een bewezen techniek voor de levering van content aan de zakelijke markt;
- Mediahuis en DPG Media hebben gezien de omvang van hun productie een groot belang om het zakelijk gebruik goed te regelen en zijn in staat hierin het voortouw te nemen;
- In de periode-Newz is gebleken dat slagvaardigheid (en dus een eenvoudig bestuursmodel) essentieel is voor succes;
- Een zakelijke/commerciële aanpak is nodig om, zoals bij CLIP, te voorkomen dat de kosten hoger zijn dan de inkomsten;
- Anders dan bij CLIP wordt er vanuit ArtikelPro (nieuwe) zakelijke acquisitie gepleegd en worden nieuwe modellen ontwikkeld.
- Gezamenlijk kunnen de drie partijen ArtikelPro ten dienste stellen van alle uitgevers (dagbladen, tijdschriften, wetenschappelijke uitgaven, vakbladen). Dit geldt zowel voor de techniek, als voor de werkwijze (juridische inbedding, licenties, centraal aanspreekpunt voor zakelijke klanten).

Kosten en baten
ArtikelPro heeft 2 werknemers, die als belangrijkste taak hebben de markt zo goed mogelijk te bedienen en bewerken voor de uitgevers die zich door de onderneming laten vertegenwoordigen. Een belangrijk verschil met CLIP is dat de daadwerkelijke levering van artikelen centraal staat en dat hier ook actieve sales/marktbewerking op plaatsvindt. Op deze manier moet worden gezorgd dat uiteindelijk alle gebruikers ‘netjes’ betalen voor het gebruik van onze content en misbruik steeds moeilijker wordt.

ArtikelPro heeft geen winstdoelstelling. De kosten van de organisatie worden gedekt uit een afdracht op de omzet die voor de uitgevers wordt gerealiseerd. Initieel is deze afdracht 25 procent. Bij CLIP was dit 15 procent, maar dit was ontoereikend om de beheerskosten te dekken. Daarnaast werken het actief aanpakken van misbruik en acquisitie ook (beperkt) kostenverhogend.

De verwachting is dat de nieuwe dienstverlening uitgevers meer gaat opbrengen, omdat legaal gebruik een stuk gemakkelijker wordt en misbruik wordt aangepakt. Dit blijkt ook uit de eerste resultaten. Het ‘afsluiten’ van CLIP en de mededeling naar de markt dat voor het gebruik van álle content moet worden betaald, ook online, ook vóór de paywall, heeft tal van mmo’s er al toe gebracht zich te melden voor legalisering van hun praktijk.

Hoe verder?
Als kopgroep en initiatiefnemers van ArtikelPro zullen wij alle NDP-leden en andere uitgevers benaderen met het voorstel gebruik te maken van de nieuwe organisatie. Er is geen collectieve regeling, maar een bedrijf waar per uitgever op individuele basis gebruik van kan worden gemaakt. Daarbij wordt rekening gehouden met andere contracten die uitgevers mogelijk hebben. Zo doen zowel Mediahuis als DPG Media voor de ‘grootzakelijke markt’ exclusief zaken met Lexis Nexis. Die contracten kunnen naast elkaar bestaan en worden afgestemd tussen Lexis Nexis en ArtikelPro, waardoor ‘sluiproutes’ voor de stropers in deze markt worden afgesloten.