Jolanda de Rijk (NNP): ‘Steun aan publieke omroepen mag geen negatieve gevolgen hebben voor lokale uitgevers’

Het voortbestaan van de nieuwsvoorziening in de regio wordt de komende jaren steeds moeilijker. Die verwachting spreekt uit een enquête van GfK die in opdracht van NDP Nieuwsmedia en de Nederlandse Nieuwsblad Pers (NNP) gehouden is onder hoofdredacteuren van lokale en regionale nieuwstitels.

De Visiebrief lokale omroepen, waarin het kabinet de plannen uiteenzet om de lokale- en streekomroepen te professionaliseren, verontrust de hoofdredacteuren van regionale dagbladen en lokale kranten. De hoofdredacteuren vrezen dat het voorgestelde beleid onbedoeld leidt tot een verschraling van het pluriforme nieuwsaanbod. Zij stellen daarom maatregelen voor die het gehele journalistieke landschap versterken, inclusief huis-aan-huiskranten en dagbladen.

Totale medialandschap meenemen

Jolanda de Rijk, vice-voorzitter van de NNP, deelt die mening: “We moeten voorkomen dat de steun aan publieke omroepen negatieve gevolgen heeft voor de lokale en regionale uitgevers. Versterking van de lokale journalistiek lukt alleen door het totale medialandschap mee te nemen in de beleidsvorming.”

Handen ineenslaan

En Herman Wolfswinkel, directeur van NDP Nieuwsmedia: “Voor een vitaal journalistiek landschap is het nodig dat we de handen ineenslaan en dat er nieuwe afspraken worden gemaakt over de balans tussen omroepen en de schrijvende journalistiek. In een aantal Europese lidstaten gebeurt dat al.”

Alleen reclame voor algemeen nut

NDP Nieuwsmedia en De Nederlandse Nieuwsblad Pers bepleiten dat – in navolging van de landelijke publieke omroep – de advertentie-exploitatie van lokale, streek- en regionale omroepen zich op de online kanalen beperkt tot reclame voor algemeen nut. De versterking van publieke omroepen wordt hiermee in evenwicht gebracht met meer kansen voor kranten op de vaak geografisch afgebakende lokale en regionale advertentiemarkt. 

Dat versterkt de journalistiek aan beide zijden van het landschap. Lokale omroepen krijgen door de stelselherziening een sterkere en stabielere financiële positie. Door ruimte te laten aan uitgevers om lokale en regionale advertenties aan te trekken, geeft dat de lokale en regionale uitgevers op hun beurt een stabielere basis om hun redacties te bekostigen.

Ongelijk speelveld

Lokale hoofdredacteuren zijn klip en klaar over wat er gaande is: “Lokale omroepen ontvangen soms subsidies van wel 250.000 euro ter professionalisering van de omroepen. Daarmee halen ze personeel weg bij de nieuwsbladen en ontstaat er een ongelijk speelveld ten opzichte van de uitgeverijen. Laten we vooral ook niet vergeten dat onderzoek van het Commissariaat voor de Media duidelijk laat zien dat het bereik van de lokale omroepen ver achterblijft bij dat van de huis-aan-huiskranten. Het wordt hoog tijd dat het beleid van de overheid aansluit bij en recht doet aan de cruciale rol van huis-aan-huisbladen en regionale kranten.”

Het onderzoek van het CvdM toonde aan dat het huis-aan-huisblad het medium is dat door de meeste inwoners van Nederland wordt gebruikt. Ruim 90% van de hoofdredacteuren geeft aan dat het bestaansrecht van hun titels in grote mate afhankelijk is van print. Jolanda de Rijk: “De huidige mate van concurrentie heeft negatieve invloed op het verdienmodel van de huis-aan-huisbladuitgever en kan daardoor het bereik dat juist de meeste inwoners weet te informeren in gevaar brengen.”

Minder harde scheiding

Een andere hoofdredacteur in de enquête: “De harde scheiding tussen publiek en privaat zou verzacht moeten worden. Steun de lokale journalistiek in de breedte en investeer in kwalitatieve journalistiek zonder de private sector te schaden. Zo blijft de private sector overeind en wordt de lokale journalistiek niet geheel afhankelijk van publieke middelen.”

Verontrustend beeld

De gezamenlijke brief die hoofdredacteuren van regionale dagbladen en lokale kranten vorig jaar aan de Tweede Kamer en het kabinet stuurden, was voor brancheorganisaties NDP Nieuwsmedia en de Nederlandse Nieuwsblad Pers aanleiding om onderzoeksbureau GfK een enquête te laten uitvoeren. De uitkomsten van de enquête, waar de meerderheid van de hoofdredacteuren aan heeft deelgenomen, schetsen een verontrustend beeld over de toekomst van de regionale en lokale nieuwsvoorziening.

Uit het onderzoek komt onder meer naar voren dat bijna driekwart (72%) van de lokale hoofdredacteuren van mening is dat het voorbestaan van hun nieuwstitel steeds moeilijker wordt. 

Ook ziet men grote uitdagingen bij het bereiken van jongeren.

Bijna 90% van alle hoofdredacteuren die meewerkten aan het onderzoek stelt dat publieke omroepen regelmatig het nieuws uit de krant overneemt. Dit leidt er volgens het overgrote deel van de hoofdredacteuren toe dat het moeilijker is om opbrengsten te genereren uit betalende lezers en adverteerders, waarmee de redacties worden gefinancierd.

Audiovisueel

Een overgrote meerderheid van de regionale hoofdredacteuren geeft dan ook aan last te hebben van gratis nieuwsartikelen op de websites van de publieke omroepen. Maar liefst drieëntachtig procent van de lokale hoofdredacteuren is er daarom voorstander van dat omroepen zich richten op online audiovisuele content. Op die manier vullen het geschreven nieuws van dagbladen en de audiovisuele content van omroepen elkaar aan. Dat voorkomt overlappend en verschralend nieuwsaanbod.

Bijna 60% van de lokale hoofdredacteuren is het helemaal eens met de stelling ‘dat opbrengsten van online nieuws bij hun titel wordt bemoeilijkt door de publieke omroep in de regio’. Bijna 70% zegt financieel last te hebben van activiteiten van publieke omroepen op de advertentiemarkt. Ze zijn het eens met de stelling ‘dat het beter zou zijn als omroepen in beperkte mate of geen advertenties tonen’.

“Er gaat zestien miljoen euro naar lokale en regionale omroepen om de nieuwsvoorziening te versterken. En niet alleen om radio- en tv-programma’s te maken, ook om (online) geschreven nieuws te gaan verzorgen. Voor de huis-aan-huiskranten betekent dit onwenselijke concurrentie en een bedreiging van hun verdienmodel. Als je bij de lokale omroep hetzelfde nieuws kunt lezen, verliest de krant online en op papier een stuk van zijn waarde voor adverteerder”, aldus één van de lokale hoofdredacteuren.