‘Stadsgesprekken: journalistiek met een grote plus’

Een vernieuwend initiatief. Zo omschreef de jury van de Prijs voor de Nieuwsjournalistiek 2023 de winnende inzending van Almere DEZE WEEK. De redactie van de huis-aan-huiskrant in de grootste stad van Flevoland zond een reeks stadsgesprekken in, die journalisten Marcel Beijer en Robert Mienstra elke eerste dinsdag van de maand houden. De aanleiding: een volgens Beijer ‘verdrietig lage opkomst’ bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022. 

‘Wat doen we als krant verkeerd?’ Marcel gaat terug naar het moment waarop duidelijk werd dat slechts 39,8 procent van alle kiezers in Almere naar de stembus was gegaan om een nieuwe gemeenteraad te kiezen. Daarmee bungelde de stad ergens onderaan in de statistieken van Nederland en leek het vertrouwen in de lokale politiek tot een dieptepunt gedaald. 

‘Op de redactie hebben we de koppen bij elkaar gestoken en ons afgevraagd wat we beter zouden moeten doen om de betrokkenheid van de burger bij de lokale politiek te vergroten.’

Marcel vertelt dat hij met collega Robert een bijeenkomst uitschreef waar alleen inwoners welkom waren die hun stem niet uitgebracht hadden. Politici werden niet uitgenodigd; inwoners mochten hun gedachten vrijuit uitspreken. 

‘We waren op zoek naar antwoorden. Waarom hebben jullie niet gestemd? Is het een gebrek aan vertrouwen? Of zijn jullie teleurgesteld in de politiek? Het werd een interessante avond waar duidelijk werd dat de kloof tussen bestuur, politiek en inwoners in de stad levensgroot is.’

‘Mond houden’
Het stadsgesprek was geboren. Samen met debatcentrum Casa Casla werd een draaiboek ontwikkeld voor een maandelijkse ontmoeting ‘op neutraal terrein’, dus niet in het gemeentehuis. ‘Het stadsgesprek is een avond waar bewoners onder onze regie aan het woord zijn over actuele en relevante politieke en maatschappelijke onderwerpen’, legt Marcel uit.

‘Politici zijn welkom, maar moeten achterin de zaal gaan zitten, hun mond houden en luisteren. Pas aan het einde van het stadsgesprek mogen ze kort het woord voeren. En bij de borrel is er ook ruimte voor persoonlijke ontmoeting.’

Om te voorkomen dat burgers zich geremd voelen, worden de stadsgesprekken in Almere niet gefilmd of uitgezonden. ‘We vinden dat iedereen die deelneemt veilig moet kunnen praten en het gevoel heeft dat alles gezegd mag worden’, vindt Marcel. ‘Camera’s zijn dus taboe. Aan het einde vragen we deelnemers de bijeenkomst samen te vatten en een kop voor het krantenartikel te bedenken. Die kop staat een dag later boven het verslag dat we als redacteuren schrijven en bevat de conclusie van het stadsgesprek.’

‘Wat kun je zelf doen?’
Terugkijkend zegt Marcel dat tal van lokale hoofdpijndossiers inmiddels aan bod zijn geweest in de stadsgesprekken van Almere DEZE WEEK. ‘Iedereen heeft vast wel iets meegekregen van het financiële fiasco rond de Floriade. Dat is in onze stad een groot onderwerp dat voor heel veel onvrede heeft gezorgd. Daarnaast hebben we een stadsgesprek gehouden over de toekomst van een moderne kasteelruïne pal aan de snelweg A6, de komst van een omstreden museum die inmiddels is uitgesteld en fel bekritiseerde bezuinigingen op groenonderhoud.’

De journalist van Almere DEZE WEEK onderstreept dat het redactieteam bewoners uitnodigt niet alleen te klagen of te mopperen. ‘Robert en ik dagen mensen uit om ook oplossingen te bedenken en die voor te leggen aan aanwezige politici. Dat heeft al tot een aantal leuke en originele suggesties voor ander beleid geleid. Daarnaast merk je dat de stadsgesprekken bijdragen aan de besluitvorming of in elk geval invloed hebben. Soms leiden ze tot een wijziging van standpunten in de gemeenteraad, in een ander geval komen er moties uit voort.’

Midden in de samenleving
NNP-juryleden Miranda van Dijk-Kedde, Froukje Nijholt, Simon Hofland en Lou Lichtenberg toonden zich enthousiast over de aanpak van Almere DEZE WEEK. ‘De stadsgesprekken dragen (…) bij aan de betrokkenheid van de burger bij actuele vraagstukken in de stad’, stelde de jury in haar rapport. ‘De journalisten staan letterlijk midden in de samenleving, tussen hun lezers en politici in, en geven hen het woord.’ De jury vindt het vernieuwend dat de krant in de stadgesprekken optreedt als ‘mediator en aanjager tussen inwoners, gemeente en politiek’.

Marcel herkent zich in die woorden en is blij met de NNP-onderscheiding, zeker nadat in 2021 al een nominatie in de wacht werd gesleept voor de politieke podcasts van Almere DEZE WEEK. 

‘De trofee staat prominent op de redactie en zien we als een kroon op ons werk. Belangrijker vind ik dat bewoners dankzij de stadsgesprekken het idee hebben dat de politiek luistert. Een mooi voorbeeld vind ik hoe onze nieuwe burgemeester Hein van der Loo het eerstvolgende stadsgesprek aanpakt. Hij gaat in het midden van een kring bewoners zitten en luistert. Aan het einde van de avond mag hij pas reageren.’

Marcel besluit: ‘Ik denk dat we de schakel gevonden hebben die de kloof tussen burgers en politiek kleiner kan maken. Dat is lokale journalistiek met een grote plus.’